Belgesel

Belirli konular hakkında yürütülen çalışmaların sonucunda elde edilen bilgilerin sinemaya aktarılarak daha estetik ve etkileyici bir şekilde düzenlendiği yapımlardır. Belgeselleri bilgi veren herhangi bir yapımdan ayıran en önemli özellik bilgi ile sanatı buluşturan sinema estetiğine vâkıf filmler olmasıdır. Bunu yaparken kanıtlanabilir veriler kullanarak nesnel bir tutum içerisinde izleyenlere aktarmak amaçlanır. Belgeseller, toplumun eğitilmesi ve bilgilendirilmesinde büyük önem taşımaktadır. Tarihi olaylar hakkında fikir edinmek, başka canlıların varlığından ve hayatlarından haberdar olmak, farklı ülkeleri görmek, farklı kültürleri keşfetmek gibi birçok amaçla doğru kaynaktan keyif alarak öğrenmek için bilgiler aktaran filmlerdir. İnsanların aydınlanmasını ve yeni perspektifler kazanmasını sağlayan kıymetli yapımlardır. Türkiye’de belgesel denilince akla ilk gelen isimlerden biri Süha Arın’dır. Tarih araştırmacısı olan Tekin Gün ise bu alandaki diğer bir önemli isimdir.

Belgesel Türleri

Film kategorilerinde olduğu gibi belgeseller de içeriğine göre birçok farklı alt türden oluşmaktadır. Genel olarak bu türlerin bir kısmı incelenmiştir.

Doğa Belgeseli

Doğal güzellikleri, tabiattaki canlıların yaşamını, farklı türdeki canlıları, ekolojik döngüleri ve işleyişi kendi ortamından yansıtan belgesellerdir. Bu tip yapımlara örnek olarak Home, La Marche de L’Empereur, Terra, Planet Earth ve Life belgeselleri gösterilebilir.

Spor Belgeseli

Bu tip belgesellerde esas olan kapsamlı şekilde sporcunun ya da takımın hikayesinin anlatılmasıdır. Tüm boyutlarıyla birlikte ele alınması gerekir. Bu ancak süreç içerisinde takımın taraftarının durumundan tutun takımın maça hazırlık sürecine hatta maç sonrası tepkilere kadar kapsayacak şekilde anlatılması ile mümkün olur. Aynı durum bir sporcunun belgeselinde de geçerlidir. Bu yapımlar sporcunun hayat hikayesi, müsabakalara hazırlık zamanları ve sonrasındaki süreç gibi birçok konuya değinerek çok boyutlu oluşturulmalıdır. Tüm akışın senaryolaştırılarak aktarılması en başarılı sonucu verecektir. Bu belgesel türüne örnek olarak The Last Dance, Formula 1: Drive to Survive, Local Derby, Free Solo ve Senna verilebilir.

Bilimsel Belgesel

Bilimsel ya da akademik araştırma sonuçlarını uygun bir senaryo içerisinde ve sinema unsurlarını da dahil ederek ekrana yansıtan belgesel türüdür. Daha akıcı ve izlenebilir olan sonuçlar doğurur böylece kitleleri bilgilendirmek daha etkili bir sonuca ulaşır. Veriler de görüntüler kadar önemlidir.

Gezi Belgeseli

Şehirlerin, ülkelerin, farklı bölgelerin tanıtıldığı yapımlardır. Çokça içerik üretilen bir türdür. Konu olan yerin tüm detaylarıyla anlatılması beklenir. Bunun için film ekibinin o bölgede zaman geçirerek bölgeyi iyice tanıması, gezip görmesi ve çeşitli yerlerinde bulunması gerekmektedir. Bu yapımlardan bazıları A Cook Abroad, Happy People- A Year In Taiga, Expedition Happiness, The Last Shaman ve Given‘dır.

En İyi Belgeseller

1. Food Inc. (2008)

Gıda sektörünün tüketicilere yansıtılmayan boyutlarını gözler önüne seren bu belgeselde tarımsal faaliyetler, çevreye zararlı üretimler ve hayvan sömürüsüne dair birçok süreçten bahsediliyor. Hayatımızda büyük yeri olan besinleri, gıda sektörünü ele almasından dolayı oldukça etkileyici olan bu belgesel birçok farklı konuda size farkındalık kazandıracak aynı zamanda sorgulamadığımız birçok konunun arka planında neler olduğunu gözler önüne serecek. Birçok ödül alan bu çarpıcı yapım, izleyen bazı insanları hayat şekillerini değiştirmeye yönelik radikal kararlar almaya dahi itebiliyor.

2. Taboo (2002)

Bir televizyon dizisi olarak planlanan bu belgesel, insanların farklılıklarını zenginlik olarak gören bir perspektiften olayları inceliyor. Bambaşka hayatlara ve birbirinden farklı birçok konuya değiniyor. Tabu olarak adlandırılan birçok farklı konu üzerinden ilerleyen bu yapım da yeniden sorgulamayı sağlayan belgeseller arasında yerini alıyor.

3. Super Size Me (2004)

Morgan Spurlock’ın hem yönettiği hem de oynadığı bu belgesel, fast food kültürünün insan vücuduna olan etkisini anlatıyor. Bir deney gibi ilerleyen bu yapımda Spurlock, otuz gün boyunca fast food ile besleniyor. Bu süreç sonucunda yaşadığı dönüşümünü ekranlara yansıtan bu belgesel çarpıcı gerçekleri ortaya koyuyor.

4. True Cost (2015)

Tekstil sektörünün görünmeyen yüzünü anlatan bu belgesel, Andrew Morgan tarafından çekilmiştir. Üretim süreçlerinin arkasında olan bitenleri, çalışanların durumlarını, üretim merkezlerinin durumlarını ekrana taşıyan bu yapım da oldukça beğeni toplamıştır. Alışveriş alışkanlıklarını yeniden sorgulamaya sebep olmuş ve tüketim çılgınlığına sorgulamalar getirerek daha bilinçli bir tutum geliştirmeyi sağlamıştır.

5. Before The Flood (2016)

Yönetmenliğini Fisher Stevens’ın üstlendiği bu belgeselde iklim değişikliği konu ediliyor. Ancak bu yapımı çarpıcı yapan asıl nokta filmde yer alan kişilerdir. Leonardo DiCaprio, Barack Obama, Papa I. Francis, Bill Clinton gibi önemli siyasetçi, din adamı ve iş adamının olduğu bu filmde iklim değişikliğinin dünyaya etkisini görmek mümkün.

6. Human Planet (2011)

İnsanın doğaya adapte oluş sürecine tanıklık ettiğimiz bu belgesel, uzun ve meşakkatli bir hazırlık ve yapım sürecinden geçmiştir. Kırk farklı ülkede ve üç yılda çekilen bu filmde oldukça şaşırtıcı bilgilere rastlamak mümkün. Vahşi doğanın birçok farklı yerinden kareler bulunan bu yapımda insanın doğayla olan ilişkisini yakından görmek ve bu değişimin ilk zamanlarını öğrenmek oldukça ufuk açıcı bir deneyim yaşamanızı sağlıyor.